Yerli ve milli üretim konusu sadece Türkiye’de değil dünyada da gündemde olan bir konudur. Globalleşen dünyada, üretimde kullanılan parçaların dünyanın farklı yerlerinde yaptırılması ve daha kaliteli malzemenin daha uygun fiyatlarla temin edilmesi mümkündür. Gelişen lojistik imkanlar malzemenin bir konumdan diğer bir konuma taşınmasını kolaylaştırırken, gelişen haberleşme teknolojisi de farklı ülkelerden ekiplerin işitsel-görsel araçları kullanarak birlikte çalışmasına imkân tanımaktadır.
Yerli ve milli üretim konusundan uzaklaşmadan, Airbus’ın en yeni dar gövde yolcu uçağı olan Airbus A220 jet motorlu yolcu uçağını inceleyelim.
Kanadalı uçak üreticisi Bombardier tarafından C serisi CS-100 ve CS-300 olarak geliştirilen, daha sonra Avrupalı Airbus’ın devralarak Airbus A220-100 ve A220-300 isimlerini verdiği uçaklar Kanada’nın Quebec eyaletindeki Mirabel ve ABD’nin Alabama eyaletindeki Mobile uçak fabrikalarında üretiliyor. Avrupalı Airbus firmasının ürettiği bu uçaklarda farklı üreticilerin komponent ve malzemeleri kullanılıyor. Uçağın yapısal parçalarından kapılarını, merkez kanat kutusunu ve kanatlarını uçağın tasarımcısı ve ilk üreticisi olan Kanadalı Bombardier firması üretiyor. Uçağın motorlarının monte edildiği pylon adı verilen parçaları ABD li Spirit firması, uçağın dikey ve yatay stabilizesini İtalyan Leonardo firması, uçağın pencerelerini ABD ’li PPG firması, uçağın gövdesini ise Çinli Avic Shenyang Aircraft Corporation firması üretiyor.
Uçağın koltuklar, galley gibi kabin içi komponentlerini Fransız Safran grubu (eski Zodiac Aerospace bölümü) temin ediyor. Seyrüsefer ve haberleşme komponentlerinin de içinde yer aldığı Aviyonik Sistemleri ABD li Rockwell Collins firması tarafından temin ediliyor. Kokpit komponentleri Kanadalı Bombardier tarafından temin edilen uçağın Fly-By-Wire kumanda sistemi ABD’li Parker firması tarafından temin ediliyor.
ABD li Pratt and Whitney tarafından imal edilen Geared Turbofan motorlarını kullanan uçağın naselleri ABD’li Goodrich firması tarafından temin ediliyor. Uçağın wiring-harness-kablo sistemleri ana firması İngiliz GKN Havacılık olan Hollanda’daki Fokker Elmo tesisleri tarafından temin ediliyor.
Uçağın Ch.24 Elektrik ve Ch.33 Aydınlatma sistemleri UTC Havacılık tarafından temin ediliyor. Uçağın yedek güç ünitesi olan Ch. 49 APU, ABD li Honeywell firması tarafından, uçağın Ch.32 Teker ve frenleri eski İngiliz şimdi ABD’li Parker tarafından satın alınan Meggitt firması tarafından üretiliyor. Ch.32 lastikler de Fransız Michelin firması tarafından üretiliyor.
Ch.29 Hidrolik ve Ch.28 Yakıt sistemleri ABD li Parker firması tarafından temin ediliyor. Uçağın Ch. 32 İniş Takımları ve Ch. 21, 36 Basınçlandırma, Havalandırma sistemi Alman-İsviçre firması Liebherr tarafından temin ediliyor.
Firma satın almalarını takip etmek zor olsa da Raytheon Technologies firmasının Pratt and Whitney, Rockwell Collins, Goodrich ve UTC Aerospace Systems firmalarının çatı firması olduğunu söyleyebiliriz.
Airbus firmasının en yeni yolcu uçağı A220 uçaklarının dünyanın farklı ülkelerinden temin edilen malzemelerle ABD'de ve Kanads'da üretilmesi Avrupalı Airbus açısından yerli ve milli olmayan bir üretim modeli sunmaktadır. Buna karşılık bu yolcu uçağı tipinin Aİrbus tarafından pazarlanması, çok sayıda yolcu uçağı üreten bir firmanın satış sonu desteğinden faydalanma, uçakların bakım, arıza teşhis, tamir, modifikasyon gibi teknik ihtiyaçlarında Airbus desteğinden faydalanma anlamına geldiği için operatörler tarafından tercih nedeni olmaktadır.
