Yeni nesil motorlardan biri Pratt & WhItney PW1100G FDGS
(Fan DrIve Gear System)
Değerli okuyucularım bu ayki konu olarak A320 Family NEO (New Engine Option) olarak kullanılan motorlardan biri olan Pratt & Whitney PW1100G FDGS (Fan Drive Gear System) tanıtmaya çalışacağım.
Bilindiği gibi ilk üretilen High By pass turbo Fanlı motorların, Fan blade kısmında yüzde 75 civarı olan Thrust üretilmesi artık yeni nesil motorlarda; %95 civarına çıkmıştır. Uçak işleticileri yakıtı daha az harcamasından dolayı, yeni nesil motorları tercih etmeye başlamışlardır.
PW1100G motorunda ayrıca, FDGS (Fan Drive Gear System) olan bir özellik ilave edilmiştir.
Klasik olarak bildiğimiz, Fan Stage’ler ile LPC (N1 spool) tek bir shaft olarak birbirlerine bağlı imal ediliyordu. Bu motor tipinde ise fan blade kısmı ile LPC/LPT (N1 spool) ayırılarak her iki kısım arasına da reductor (reduction) mekanizması konmuştur. Tamamen mekanik olarak çalışan bu parçanın giriş ve çıkış farklı devir ayarlanması için tasarlanmıştır. Bazı sektörlerin sanayilerinde kullanılan bu parçalara ‘redüktör’ adı verilmiştir. Örneğin; gezer köprü vinçlerin, rayları üzerinde hareket etmesini sağlayan tekerlekler 5 ile 15 devir/dakikadır yani çok düşüktür. Halbuki tekerlekleri döndürmesini sağlayan asenkron motorların devri en az 1500 Devir/dakikadır. Burada verdiğim örneğe benzer mantıkla, Fan Drive Gear System’de, Fan Blade/rotor hızının düşürülmesi ve saat yönünün aksi istikametinde ve LPC (N1 spool) daha hızlı saat yönünde dönmesini sağlamaktadır. Fan Stage/rotor devrinin düşürülmesi, olası kuş çarpmalarında daha az hasarlanması dolayısıyla bakım maliyetlerini düşürmesi hedeflenmiştir. Ayrıca Fan Stage’lerin düşük devirle dönmesi Radial yüklerin de azaltılması sonucunda da yatakların (bearing) bakım maliyetlerini de düşürmüştür. Bunun yanı sıra, LPC/LPT’nin (N1 spool) daha hızlı dönmesi, HPC (N2 spool) tarafına daha fazla havanın basınçlı olarak alınması sağlanmış olup, HPC kademelerindeki basıncının daha arttırılması motor verimliliğinin yükseltilmesi için hedeflenmiştir. Peki yeni tasarım olan FDGS nasıl çalışıyor ve hangi ana parçalardan oluşuyor ona bir göz atalım:
Aşağıdaki şekilde sarı renkte gösterildiği gibi yeni tasarım olan bu parçanın girişi N1 spool’ına bağlı ve buradan döndürülerek hareket 5 adet küçük dişli grubuna iletiliyor. Her bir küçük dişli grubun kendine ait yatakları (bearing), bu dönü hareketinin yönünü ve hızını azaltarak çıkış tarafına bağlı olan
Fan Stage’in dönmesini sağlıyor. Bu parça, hem yağlanması hem de soğutulması amaçlı olarak motorun yağlama sistemine bağlıdır.
