Birçok sektörde kullanılan yapılandırılmış işbaşı eğitimleri (SOJT), havacılık alanında da
teorik ve pratik eğitimle birlikte öne çıkıyor... Peki SOJT eğitimlerinden beklenen ne, Part
145 eğitimleri için nasıl bir çıktı ortaya koyuyor?
Değerli okuyucularım,
Bu ay sizlere (SOJT) yani; yapılandırılmış iş başı eğitimleri hakkında bilgi vereceğim. Bu
eğitim şeklinin sadece havacılık sektöründe değil bir çok sektörde kullanıldığını görebiliriz.
Özellikle gelişmiş ülkeler yıllar önce bu eğitim şeklini vermeye başlamış. Başka bir deyişle
okul-sanayi işbirliği olarak adlandırmışlardır. Bizdeki gibi okul-staj olarak eğitim sistemini çok
uzun yıllar önce terk etmişler.
Şimdi dönelim uçak bakım alanın ile ilgili yazıma. Biraz eğitimin tarihçesini sizlerle
paylaşmam, sürecin nereden nereye geldiğini daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır. Burada
sizlerle paylaşacağım eğitim, Part 145 eğitimleri içindir. Bilindiği gibi bir de Part 147 eğitimleri
de vardır. Part 147 eğitimlerini daha sonraki yazılarımda sizlerle paylaşacağım. Feild Trip ismi
ile ilk olarak uçak üzerinde eğitimler verilmeye başlandı. İlk zamanlar otoriteler tarafından
zorunlu olmayan bu eğitim, daha sonra zorunlu hale getirildi ve teorik olan eğitimlerin içinde
verilmeye başlandı. Yani bir uçak tip kursunun programında gösteriliyor ve o zamanlar tek bir
eğitim sertifikası veriliyordu. Çoğu eğitim veren kurum veya bir şirketin altında eğitim veren
bölümler, o zamanlarda verilen sertifikalarda feild trip yapıldığına dair bir ibare yazmıyordu.
Verilen uçak tip eğitiminin Syllabus’ın (eğitim müfredatı) içinde yazıyordu. Bu eğitimin
içeriğine baktığımız zaman da uçak sistemleri, uçak üzerinde sadece location (sistem
parçalarının nerede olduğunu) olarak veriliyordu. Hatta bazı sivil havacılık otoriteleri de bu
eğitimin verilip verilmediği konusunda, eğitim için uçağa ulaşım sağlanabiliyor mu diye
uçağın tescil bilgilerini istiyorlardı. Havacılık otoriteleri artık bu eğitimlerin yeterli olmadığına
karar verip, On The Job Training (OJT) adı altında eğitimlerinin verilmesi istiyor. Part 145
tarafından verilen eğitimler için de artık teorik eğitim sertifakasından ayrı bir de OJT
sertifikası verilmeye başlandı. Bu arada bir parantez açmam iyi olacak, şu anda verilen OJT
(boş olan lisansa ilk uçak tip sertifikasını işletmek için olan) eğitimi değildir.
Yakın zamana kadar OJT eğitimleri devam etti. Sonrasında, havacılık otoriteleri, bu eğitimi,
Part 147 tarafından verilmesini istedi ve ismi de; ‘Pratik Eğitim’ olarak olarak geçmeye
başladı. Günümüzde çoğu eğitim veren firma ve bir şirket altında olan eğitim bölümleri bu
şekilde devam ediyorlar. Tarihçe işini kısaca sizlerle paylaştım. Şimdi gelelim yeni eğitim
sistemine, havacılık otoritelerinden biri olan EASA (European Union Aviation Safety Agency),
bu otoriteye bağlı olan Avrupa ülkelerinin artık bir çoğu bu eğitim sistemine geçiş için hazırlık
çalışmalarına başladılar ve bazıları da bu eğitimi vermeye başladılar.
Son olarak bu eğitim sisteminin bizlere ne fayda sağlayacağı, neden bu eğitimi seçmemiz
gerektiğine değinmekte yarar var. Bilindiği gibi, bir uçak tip eğitimi sertifikası alındıktan
sonra, pratik eğitim veriliyor. Teorik eğitim sertifikası, uçak bakım lisansına yazılması için de
havacılık otoritelerinin aldığı kararla 3 yılı geçmemesi isteniyor. İşte burada şöyle bir sıkıntı
çıkıyor: Yani uçak tip teorik eğitim alındıktan sonra çoğu eğitim veren yerler, teorik
eğitimlerin bitmesinden kısa süre sonra pratik eğitim veremiyorlar. Bu da pratik eğitim
alınmaya başlandığında, teorik eğitimlerde verilen bilgilerin unutulmasına sebep oluyor. Uçak
bakım tip eğitimlerinde istenilen başarı seviyesinin iyi olmasını engelliyor.
Hepimiz önce uçuş emniyeti önce gelir (flight safety comes first) felsefesine göre çalışmak
durumundayız. İşte tam bu noktada havacılık otoritelerinin, eğitimlerin daha başarılı, verimli
ve kaliteli olması için SOJT olmasını destekliyorlar. Şu anda bu eğitim, otoriteler tarafından
zorunlu değil fakat havayolları veya eğitim veren firmalar bu eğitim tarzının daha başarılı
olduğunu gördükleri için ya hazırlık çalışmalarına başladılar ya da SOJT vermeye başladılar.
Belki diyeceksiniz. Hocam anlat da öğrenelim. Bu eğitimin içeriğini incelediğimde; teorik
olarak verilen bir kısım var pratik eğitimle birleştirilmiş. Yanlış anlaşılmasın, pratik eğitimlerin
yüzde 50 sınıf ortamında eğer Sentetic Training Device (STD) varsa verilebiliyor.
“Peki sınıf ortamında ne veriliyor?” diye sorduğunuzu duyuyorum... OJT sırasında yapılması
gereken task (uçak üzerinde yapılan işler) ile ilgili işlemlerin neler olduğunu tek tek önce uçak
üzerinde çalışmaya başlamadan anlatılması gerekir. Yapılacak olan işin içeriği ile ilgili o
sistemin nasıl çalıştığının açıklanması, emniyet kurallarının neler olduğunun söylenmesi
lazım. Yine yapılacak olan iş için nasıl arızalar olabilir, sebepleri neler olabilir, bunlarla ilgili
dokümanların açılması, onların kullanılması anlatılmalı. Yapılacak olan işin hangi sistemlerle
beraber çalıştığı, arıza olduğunda cockpit indikasyonlarının neler olduğunu, Trouble Shooting
Manual, Fault Isolation Manual kullanımından sonra nasıl ve nereden test yapılacağı
gösterilmeli. Sonrasında yapılan task’ların analiz çalışmaları, iş başında eğitimin daha verimli
olmasının ve ileride katılımcıların kendileri çalışmaya başladığında kaliteli güvenilir ve
performansı daha arttırıcı yöntemlerle motivasyonun çok daha iyi olmasını sağlayacağının
katılımcılara örnekler verilerek anlatılmalı. Bununla ilgili neler yapılması gerektiği anlatılmalı.
Tüm bunlara bağlı olarak yapılan işin çok daha kaliteli olması sağlanacaktır.
SOJT Eğitimleri
Şimdi gelelim, SOJT eğitimlerinin nasıl verilmesi gerektiği ile ilgili bölüme... Bilindiği gibi OJT
eğitimlerinde Part 145 tarafı veriliyor. İşte bu noktada, Part 145 ve Part 147’nin beraber
çalışması gerekiyor. Part 145 tarafı bu eğitimleri verebilir mi? Bu konu eğitim kuruluşu veya
bir Airline altında olan eğitim bölümlerinin kendilerinin organizasyonları ve kabiliyetleri
ölçüsünde vermeleri gereken bir karar. Bu kararı kendileri verebilirler. Tabi bu benim kendi
görüşüm. Tecrübelerime dayanarak, SOJT eğitmeni, çok iyi tecrübeye sahibi olmalıdır. Yani
eğitmenin teorik ve pratik bilgiye sahip olması gerektiğini düşünüyorum. Uzun yıllar hem
uçak üzerinde hem de eğitim bölümünde çalışmış olmam nedeniyle bunun faydasını
gördüğümü söyleyebilirim. Biz elma yemek istiyoruz. Elmanın bir yarısını teorik eğitim, diğer
yarısını da pratik eğitim gibi düşünebiliriz. Eğer, eğitim bir tarafı eksik olursa, bu da SOJT
eğitiminin verimliğini etkileyecektir.
Sizlerin de öğrenmek istediğiniz konular olursa bana ulaşıp sorularınızı veya eğitim
taleplerinizi gönderebilirsiniz. Sizlere daha da çok faydalı olmak adama, ‘Bilgi paylaştıkça
güzeldir’ felsefesini hatırlatarak yazımı sonlandırıyorum.
Youtube’da açtığım, eğitim kanalım hacklendiği için yeni bir youtube kanalı açmak
durumunda kaldım. Aşağıda verdiğim yeni kanalımın linkidir. Mesleğe yeni başlayan veya bu
konulara ilgili arkadaşların, kanalıma abone olup, paylaşması beni memnun eder. Beni
okuduğunuz için hepinize ayrı ayrı selamlarımı ve sevgilerimi gönderiyorum.