OJT nedir?

Bir teknisyen adayının hava aracı bakım lisansı alması için gerekli bakım deneyimini kazanmış olması gereklidir. Ancak uçak başında gerçekten sorumluluk almadan önce bu işin ciddiyetini, disiplinini, uyulması gereken emniyet tedbirlerini vs. pekiştirmek ve o kategorideki uçak bakım ortamına bu gözle yaklaşmak amacıyla tasarlanmış bir süreçtir.

OJT hangi işlemlerde gerekir?

OJT o kategoride lisansa işlenecek ilk tip için gereklidir. Söz gelimi ilk tip kursu A320 olan bir teknisyen OJT’sini tamamladıktan sonra lisansına işletebilir. Bundan sonra bu kategoride kalmak kaydıyla (türbin motorlu uçak) diğer aldığı tiplerde OJT yapması gerekmez.  Bununla beraber lisansı B1&B2 olan bir teknisyen B1 kategorisindeki ilk tipi için de B2 kategorisindeki ilk tipi için de OJT yapmak zorundadır.

OJT hangi kuruluşlarda yapılmalıdır?

OJT, onaylı bir 145 ortamında yapılmalıdır. Ayrıca o kuruluşun OJT’ye konu olan tiplerde bakım yetkisinin bulunması da şarttır. Ayrıca OJT’nin yapılacağı 145 kuruluşunun otoritesi ile bu OJT ile işlem yapılacak lisansı veren otoritenin aynı otorite olması şartı vardır. Örneğin SHY-145 onaylı A FİRMASI’nda OJT yapmakta olan bir teknisyen SHY-66 lisansına bunu işletebilir. Çünkü SHY-145 onayını da SHY-66 lisansını da Türkiye Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) vermektedir. SHY-145 onayı alınırken otoriteye ibraz edilen MOE Ch.3-15’te (Maintenance Organisation Exposition) de OJT süreçleri ayrıntılı olarak izah edilmiştir.

Ancak burada Part-66 lisansı almış olan ve Avrupa Birliği vatandaşı olmayan teknisyenleri bir sorun beklemektedir. Şöyle ki; teknisyen Part-66 lisansını bir Avrupa Birliği üyesi ülkeden almıştır (LBA gibi). Bir başka deyişle lisansta işlem yapacak otorite LBA’dir. Oysa AB üyesi dışındaki ülkelerdeki bakım kuruluşlarının Part-145 onayı için yetkili otoritesi EASA’dır. EASA zaten lisans vermemektedir. EASA şu anda bu problemin farkındadır ve çözüm bulmak için çalışmalar yapmaktadır. Şu anda bu sorun şu şekilde çözülmektedir; lisansa işlem yapacak sivil havacılık otoritesi o 145 kuruluşunun prosedürlerini bilmediği için bu OJT işleminin prosedürlerini incelemektedir. Bu amaçla bu OJT’de görev almış süpervizörlerin ve değerlendiricilerin niteliklerini sorgulamaktadır. Bu konuda yeterliliği ispat edilmiş olan OJT programları ile tip lisans işlenmektedir.

Geçtiğimiz aylarda İstanbul’da düzenlenen EAMTC toplantısında EASA rule making ekibinin temsilcisi bu konuda ayrıntılı bir sunum yapmış ve üzerinde çalıştıkları çözümü paylaşmıştır. Buna göre özetle; sivil havacılık otoriteleri OJT standartlarını nasıl belirlediklerini mevzuat halinde yayımlayacaklar ve diğer otoriteler de bunu “mutual recognition” kapsamında değerlendirip söz konusu bakım kuruluşunun OJT’sini direkt olarak kabul edecek. Tekrar hatırlatalım; bu çözüm henüz taslak halindedir.

 

OJT ne zaman yapılır?

OJT’nin %50’si tip eğitiminden önce olabilir. Örneğin; A320 tipi için geçerli olan OJT task listesi 444 işlemden oluşmaktadır. Teknisyen bunların en az 222’sini yapmak zorundadır ve bu işlemlerin 111’ini tip eğitiminden önce yapabilir.

 

OJT hangi işlemlerde yapılır?

OJT yapılacak işlem gerçek uçak bakım işlemi olmalı ve o bakım kayıtlarında bu işlem yer almalıdır. Her ne kadar OJT kelimesi “Training” ifadesi ile bitiyor olsa da bir işlemin uçak başında sadece simüle edilmesi ile OJT işlemi yapılmış olmaz. Dolayısıyla OJT kayıt defterinde belirtilmiş bir işlemin o hava aracının bakım kayıtları ile uyumlu olması istenmektedir.

 

OJT hangi uçak tipinde yapılmalıdır yapılır?

OJT lisansa işletilecek uçak tipinde olmalıdır. Ancak EASA bu konuda şöyle bir yorum yapmaktadır; “yapılacak işlem aynı (identical) olmak kaydıyla başka uçak tipinde de yapılabilir.” Fakat hangi işlemlerin aynı işlem sayılacağına dair somut kriterler bulunmamaktadır. Burası da netleştirilmesi gereken bir nokta olarak kaydedilebilir. SHGM ise OJT’nin işletilmek istenen hava aracı tipinde yapılmasını şart koşmaktadır.   

 

OJT işlemler listesi nasıl kullanılır?

SHGM’nin yayımladığı OJT kayıt defterinde her bir ATA Chapter için gerekli işlemler listelemiştir. Adaydan beklenen her bir chapterdaki işlemlerin en az %25’ini toplamdakilerin de en az % 50’sini yapmasıdır.

Ayrıca söz konusu uçak tipine uygun olmayan işlemler bu listeden çıkarılacak ve yukarıdaki hesaplar kalan liste üzerinden yapılacaktır.

Bu doğrultuda söz gelimi A320 tipinde OJT yapacak bir aday pervane ile ilgili chapterları “N/A” olarak belirterek o maddeleri listenin dışında tutacaktır. Kalanların da en az %50’sini yapması gerekecektir.

SHGM’nin yayımladığı OJT işlemler listesinde olmayan bir işlem yapıldığında bu, yayımlanmış işlemler listesindeki bir işlemin yerine yazılabilir ancak bu şekilde yazılmış işlemler orijinal listedekilerin %25’inden fazla olamaz. Örneğin;

 

ATA Ch26’ya ait B1.1 OJT task listesi şu şekildedir:

1. Check engine fire bottle contents
2. Check/test operation of fire/smoke detection and warning system
3. Check cabin fire extinguisher contents
4. Check lavatory smoke detector system
5. Install new fire bottle
6. Replace fire bottle squib
7. Inspect engine fire wire detection systems
8. Troubleshoot faulty system

 

Adayın buradaki listenin %25’ini yani işlemlerden 2 tanesini yapması yeterlidir. Ayrıca aday Ch26’ya ait olan ve listede olmayan 2 işlemi de yapabilir. Adayın 4. ve 7. işlemleri seçtiğini farz edelim.  Bu durumda buradaki yükümlülüğünü yerine getirmiş olur ancak toplam listenin %50’sini yapması gerektiği için diğer bazı chapterlardaki işlemlerin %50’sinden fazlasını yapmak zorunda kalacaktır.   

 

OJT’de değerlendirme nasıl yapılır?

OJT değerlendirmesi iki ayrı aşamada gerçekleşir:

• OJT yaptığınızda size eşlik eden bir bakıma usta-çırak ilişkisinde usta rolünü oynayan tecrübeli teknisyenin sizin hakkınızdaki kanaati değerlendirmenin birinci aşamasıdır. Süpervizör (supervisor) olarak nitelendirilen bu usta sizi yetkinlik yönünden denetler. Bu değerlendirme kriterleri arasında el beceriniz, uçakta çalışırken emniyet tedbirlerine dikkat edip etmediğiniz, bakım dokümanlarını doğru anlayıp yorumlama kabiliyetiniz, bakım esnasında etkili iletişim kurma kabiliyetiniz sayılabilir.
• OJT değerlendiricisinin (assessor) yaptığı değerlendirme ise süpervizörlerden topladığı bilgiler ve raporlar ışığında OJT’nin tamamlanıp tamamlanmadığı kararını verecek kişidir. Değerlendiricinin OJT’yi alan kişiyi bizzat görmesi gerekmez. OJT kayıt defterleri ve varsa süpervizörlerin verdiği bilgiler ışığında OJT’nin tamamlandığına hükmeder veya bazı işlemlerin tekrar yapılmasını ister.

Son bir hatırlatma ile bugünkü yazımıza nokta koyalım: ilgili hava aracınızın lisansınıza işletilmesi için teorik kursun başlangıcından itibaren (OJT’nin bir kısmı bu kurstan önce başlamışsa OJT’nin başlangıcından itibaren) 3 yıl vaktiniz var