Kategori ilavesi nedir?

Bilindiği gibi hava aracı bakım lisansı çeşitli kategori ve altkategorilerde tanzim edilir. Bu kategoriler uçak, helikopter, türbinli ve pistonlu motorların kombinasyonlarına göre şekillenir ve sahibine yetkilendirme belgesinde belirtilen sınırlamalar dâhilinde kalmak kaydıyla mevzuatta tanımlanan çerçevede task kapatma veya bakım çıkış sertifikası düzenleyebilme yetkisi verir. Bu kategoriler:

A1 ve B1.1 Türbin motorlu uçaklar
A2 ve B1.2 Piston motorlu uçaklar
A3 ve B1.3 Türbin motorlu helikopterler
A4 ve B1.4 Piston motorlu helikopterler
B3 maksimum kalkış ağırlığı 2.000 kg veya daha aşağı olan piston motorluba sınçlandırılmamış uçaklar,
Kategori C; üs bakım sonrasında bakım çıkış sertifikası düzenleme.

İlk defa lisans alacak bir aday bu kategorilerden sadece birini seçecek ve o kategori kapsamındaki gereklilikleri sağlayarak lisansını alacaktır. İlk defa lisans almak istediğinizde birden fazla kategori için başvuru yapamazsınız, ancak lisans aldıktan sonra yine gerekli şartları sağlamak kaydıyla yeni bir kategoriyi de açtırabilirsiniz. Bu işleme “kategori ilavesi” adı verilmektedir. Örneğin B2 kategoride lisans almış bir teknisyen B1.1 kategorisinde de çalışmak ve yetkilenmek istiyorsa lisansına bu kategoriyi ilave ettirmesi gerekmektedir. Bu yazımızda kategori ilavesi için gerekli olan şartlardan bahsedeceğiz.
İlk defa lisans alınırken olduğu gibi kategori ilavesinde de aslında iki temel şart vardır:

1-Temel Bilgi Gereklilikleri
2-Bakım Deneyimi
· Süre
· İçerik

1-Temel Bilgi Gereklilikleri
EASA Part-66 ve SHT-66 Ek-1.C ve Ek-1.G’de lisans almak için nasıl bir müfredattan ne seviyede sorumlu olduğunuz ayrıntılı bir şekilde tarif edilmiştir. Bu bilgi gerekliliklerini sağlamanın iki yolu vardır:
    a- Kişi SHY/Part-147 mezunu ise bu kuruluştan alacağı ve modül sınavlarından başarılı olduğunu gösteren tanıma sertifikasını sunmak (Form-148),
    b-İlgili kategoriye ait modül sınavlarını yetkili bir sınav merkezinde girerek başarı ile tamamlamak. Örnek verilecek olursa B2 lisansına sahip bir adayın lisansına B1.1 kategorisini ilave ettirmek istediğini farzedelim. Bu durumda aşağıdaki gibi fark çıkacaktır.

2- Bakım Deneyimi
Kategori ilavesi için gerekli olan bakım deneyimi aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Bu tablodan aynı örnek üzerine konuşacak olursak B2 lisansına B1.1 kategori ilavesi yaptırmak isteyen bir aday en az 1 yıl B1.1 olarak bakım deneyimi kazanmış olmalıdır. Bu bakım deneyimi;

• Kategoriye uygun hava aracı üzerinde olmalıdır
• Faal bir hava aracı üzerinde olmalıdır
• İçeriğinin yine SHT’de tanımlanmış Temel Bakım Deneyim Tablosu’na uygun olmalıdır.
• Tecrübenin en az 3 ayı lisans başvurusundan önceki 12 ay içinde gerçekleşmiş olmalıdır.
• Normalde bir bakım işleminde sadece 1 kişi deneyim kaydı beyan edebilir. Ancak bu işlem en az 5 kişi ile yapılabilecek bir işlemse en fazla 3 kişi bu işlemi bakım deneyimi olarak gösterebilir. Örneğin motor değişiminde 5 kişi var ise bunların 3’ü bu işlemi bakım deneyimi olarak kayıt defterine işleyebilir.

Ayrıca Temel Bilgi Gereklilikleri bölümünde bahsedilen tercihlerden “a” maddesini uygulamış yani fark konularına dair bir eğitim alınmış ise bu durumda bu tablodaki süreler yarıya inecek yani söz konusu şahıs için 6 aylık tecrübe yeterli olacaktır.

Temel Bakım Deneyim Tablosu’nun kullanılması:
Bakım deneyiminde yapılmış olan işlemler gerçek bakım işleminin bir parçası olmalıdır. Dolayısıyla tıpkı OJT’de olduğu gibi bu tabloda beyan ettiğiniz işlemler o hava aracının bakım kayıtları ile karşılaştırılacaktır. Kayıt defterinde verilen işlemler için her bir bölümden (chapter) en az %50 veya kayıt defterinde verilen toplam işlem sayısının %75 (ilave işlemler dahil) işlem yapılmış olmalıdır.
Bakım Deneyimi Tablosu’ndaki işlemler yetersiz veya uygulanamaz durumda ise o ATA Chapter’a ait başka tasklar yapılabilir. Ancak bu ilave tasklar o chapterdaki toplamların %25’inden fazla olamaz. Aynı örnekten devam edersek, APU konusunda gerekli tasklar şunlardır:

1- Remove/install the APU
2- Remove/install the inlet guide-vane actuator
3- Replace filter(s) of APU
4- Trouble shoot faulty system

Bu listedeki maddelerden sadece birinin yerine (%25) bir başka işlem yapılabilir. Diyelim ki bizim deneyim dönemimizde hiç bir APU’da IGV Actuator’ünün değişimi olmadı ise onun yerine söz gelimi inlet flap
actuator’ü değişimi, FCU değişimi, Ingition Exciter veya buji değişimi, jeneratör değişimi, cooling fan değişimi, oil pressure switch veya oil transmitter değişimi gibi bir başka APU komponentinin değişimi işlemini beyan edebilirsiniz.

Eğer derseniz ki: “benim bakım deneyimim esnasında APU’da buraya yazabileceğim hiçbir işlem olmadı” bu durumda da APU bölümü tamamen boş kalabilir ancak onun boşluğunu başka chapterlarda fazla işlem yaparak kapatmanız gerekir. Çünkü bakım deneyim tablosunun toplamının en az %75’ini yapmanız gerekmektedir.

Kategori C İlavesi
Eğer kategori B1 veya B2 tecrübesi sadece hat bakım işlemlerinde kazanılmışsa ve aday kategori C ilavesi
yapmak istiyorsa kendisinden mutlaka üs bakım tecrübesi istenecektir. Bu durumda B1 veya B2 olarak en az 12 aylık üs bakım tecrübesi istenecektir. Bu imkânın bulunmadığı durumlarda SGHM özel bir bakım deneyimi listesinin tamamlanmasını talep edecektir.

 

Başvuru
Gerekli işlemleri tamamladıktan sonra Form-19- M’yi doldurarak kategori ilavesi için başvuruda bulunabilirsiniz. Bu başvuru esnasında ayrıca lisansın orijinali ve diğer destekleyici belgeler (hizmet bedeli, sertifikalar, sınav sonuç belgeleri, logbook vs.) otoriteye ulaştırılmalıdır. 

Havacılık mevzuatı ile ilgili her türlü sorunuzu mevzuat@uted.org adresine gönderebilirsiniz.