Airbus A320 Current Engine Option (CEO) ile Airbus A321 New Engine Option (NEO) uçaklarını karşılaştırdığınızda kanat üzeri çıkış kapıları (over wing exit doors) disarm etme prosedürü farkları nelerdir?
Kanat üzerine açılan çıkış kapıları nedir? Önce tanımını yapalım. Kanat üzerine açılan çıkış kapıları, yani “overwing emergency exit doors,” acil durumlarda yolcuların uçaktan tahliyesini sağlayan kapılardır. Bu kapılar uçakların normal operasyonunda yolcular için bir çıkış olarak kullanılmaz. Dolayısıyla bu kapılar tüm operasyon boyunca acil durum için hazır (armda) beklerler. Eğer acil tahliye gerektiren bir durum olursa, bu kapının önünde oturan yolcu veya ekip kapıyı açar. Kapının açılmasıyla birlikte, otomatik olarak off-wing escape slide sisteminin de tetiklenmesi sağlanacaktır. Böylelikle kapı açıldığında tahliye sisteminin bir parçası olan escape slide, gövde üzerindeki yerinden çıkar ve otomatik olarak şişerek yolcular için kanat üzerinden yere güvenli iniş imkanı oluşturur.
Kanat üzerine açılan çıkış kapılarının açılmasıyla çalışan escape slide sistemini tetikletmeden kapıyı açmak için, kapıya disarm işlemi yapılması gerekir. Bu yazıda, uçak teknisyenlerinin bakım amacıyla bu kapıyı açarken takip etmesi gereken prosedür farklılıklarını ele alacağız. Airbus A320 CEO ve A321 NEO uçaklarında bu kapıların disarm edilmesi prosedürü genel prensip olarak benzer olsa da, önemli farklılıklar bulunmaktadır.
Bakım amacıyla uçaklar hangara direkt operasyondan geldiğinde, kapıların açılmasına bağlı olarak çalışan off-wing escape slide sistemi arm halinde gelir. Yani kapı açılmasıyla birlikte off-wing escape slide tetiklenir ve aktive olur. Eğer disarm edilmezse tetiklenme tehlikesi bulunur. Bu tehlikeyi ortadan kaldırmak ve güvenli çalışmak, hangar içi çalışma için çok önemlidir.
Kıyas edeceğimiz iki farklı uçak modeli, Airbus A320 CEO ve A321 NEO’dur. Bu iki uçağın prosedürlerini karşılaştıralım.
A320 CEO kanat üzeri çıkış kapıları disarm edilirken izlenecek prosedür, AMM 52-21-11-000-001-A “Removal of the Emergency Exit Hatch” Revision Date: 01-Feb-2024 Rev No: 82 gereği adım adım şöyledir:
1- Kanat üzeri acil çıkış kapısı üzerinde bulunan LATCH PIN, disarm pozisyona çekilmiş olmalıdır.
2- Arka kargo kompartmanında bulunan inflation reservoir üzerindeki regulator valve assembly’ye LOCK PIN doğru bir şekilde takılmalıdır. Bu pin, şişirme sisteminin tüm bileşenlerinin çalışmasını önleyecek ve kazara şişirme tüpünün boşalmasını ve escape slide’ın açılmasını engelleyecektir.
3- Emergency door sökülüp ayrılacak ise hatch frame üzerine SAFETY PIN takılmalıdır. Bu, bakım esnasında escape slide mekanizmasının kaza ile tetiklenmesini önleyecektir.
Uyarı: Bu kapı, uçaktan uçağa taşınabilen, sökülebilir yapısal komponent (Removable Structural Component - RSC) olarak bilinir. Bu nedenle, üzerine takılan veya üzerinden söküldüğü uçaktan gelen farklı çalışma koşulları ve ömür kaydı (Flight Hour/ Flight Cycle/Calendar) olabilir. RSC’lerin uçuşa elverişliliğinden ve özel takibinden operatör sorumludur. Bu komponentlerin uygunsuz bakımı uçuş emniyeti için risk oluşturur.
A321 NEO kanat üzeri çıkış kapıları disarm edilirken izlenecek prosedür, AMM: 52-22-00-010-802-A - “Opening of the Overwing Emergency Exit Door from the Passenger Compartment” Rev date: 01 AUG 2024 gereği şöyledir:
• Handle Cover’ı sökün.
• Söküldüğünde beyaz renkli “Slide Armed” ışığı yanacak, Ecam’da kapı açık gösterecek.
• Slide release sistemi disarm edilecek.
• Shaftı çekin, shaftı çevirirken unlock lever’ı kilitleyin.
• Ecam’daki beyaz “SLIDE” yazısının kaybolduğunu ve beyaz renkli “SLIDE ARM” ışığının söndüğünü görün.
Uyarı: Kapının hareket sahasının açık olduğundan emin olun. Aksi takdirde kaza ile insanların yaralanmasına veya ekipman hasarına sebebiyet verebilirsiniz.
• Kolu çekin ve open pozisyonda tutun.
• Kapının stop noktasına kadar otomatik olarak açıldığından emin olun.
İki model arasındaki farklar ise; A320 CEO’da kapıları söktüğünüzde tamamıyla yerinden çıkar ve onu kenara bir yere koymalısınız. A321 NEO’da ise kapı uçaktan ayrılmaz. Kapıyı açtığınızda üst tarafındaki menteşeler sayesinde yapı üzerinde kalır. A320 CEO kapıları sizin kuvvetiniz ile açılır ve ağırlığını siz taşırsınız. Ancak A321 NEO kapıları otomatik olarak açılır ve ağırlığını içindeki kaldırma mekanizmaları taşır. A320 CEO’da kapının başka bir gövdeye kaza ile aktarılma riski vardır. Ancak A321 NEO kapıları ayrılmadığı için bu risk bertaraf edilmiştir.
Özetle, aynı aile üyeleri olsalar da A320 CEO ve A321 NEO’nun kapı tasarımları birbirinden farklıdır. Güvenli ve emniyetli çalışma adına bu farkların bilinmesi ve özen ile çalışılması, emniyet kültürümüz adına yapılması gereken doğru bir davranıştır.
Not: Burada anlatılan prosedürler bilgilendirme amaçlı olup bakım uygulamalarında güncel doküman kullanılması gerekmektedir.