ULUSLARARASI HAVA TAŞIMACILIĞI BİRLİĞİ

IATA 77 YAŞINDA

 

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği'nin (IATA) organizasyon toplantısı Nisan 1945'te Küba'nın Havana kentinde yapıldı ve IATA o ayın 19'unda resmen kuruldu. O yılın ilerleyen saatlerinde, Ekim ayında, IATA'nın Birinci Yıllık Genel Toplantısı Montreal'de yapıldı. O zaman 31 ülkeden 57 üye vardı. Bugün IATA , dünyanın her yerinden yaklaşık 290 üyeyi temsil ediyor.

 

Havayollarının IATA’ya katılmasıyla IATA daha da büyümüş ve dünya genelindeki sorumlulukları artmıştır. IATA’nın kurulduğu ilk yıllarda bugün ICAO’nun sorumluluğundaki teknik konuların tamamı IATA’nın sorumluluğundaydı. Zaman içerisinde görev ve sorumluluklarında değişiklikler olmuştur. Sivil Havacılıktaki diğer otoriterlerle ortaklaşa çalışan IATA’nın kurulma amacı zamanla gelişmiş olup bugünkü halini almıştır.

IATA’nın kurulma amacı, orta gelir düzeyine sahip vatandaşların da havacılığı rahatlıkla tercih edebileceği şekilde, özellikle havacılığın güvenilir bir biçimde yayılmasına ve büyümesine katkıda bulunmaktır.

Peki, ama havacılığı halkın kullanabileceği bir hale getirmek için neler yapmak gerekmekteydi?

Her alandaki bilimsel araştırmaların hiç durmadan ilerlemesi havacılığın gelişmesine etki etmektedir ve gelecekte de etki edecektir. Bu nedenle bu bilimsel araştırmalardan hava seyrüsefer aletlerinin ve havacılığın en iyi şekilde yararlanması gerekmekteydi. Ayrıca bilimsel gelişmeler, gerek havayolu şirketleri gerekse yolcularla eşit fayda ile paylaşılmalıydı. IATA’ya göre bilimsel bir yenilik bir veya birden fazla havayolunun ya da ülkenin tekelinde olmamalıydı.

Havacılığı etkileyen her gelişim ya da inovative çalışma yeni kuralların yazılmasını gerektirmektedir. Yeni kuralların yazılması bir standartta olup daha sonra zamanında paylaşılması en büyük ihtiyaçlardandır. Bunları kontrol edecek sivil havacılık otoriteleri sayesinde bilgi saklama ya da bilgiyi zamanında paylaşmama gibi bir durumun yaşanması engellenecektir.

Havayolları birbirleriyle yeni anlaşmalara imza atıyor…

Havacılıkta tarifeli seferlerin yayılmaya başlamasıyla havayolu şirketleri birbirlerinden bağımsız hareket ederek sadece kendi uçuşlarına ait biletleri yolcularına satmaktaydılar. Bu durum, tarifeli hizmetin verildiği ilk yıllarda bir sorun değildi. Ancak tarifeli seferlerin yayılması ve özellikle de kıtalararası yolculukların başlaması ile yolcu ve kargo taşımacılıkları için birden fazla havayolunun anlaşma yapması ve birbirlerinin düzenledikleri dokümanları kabul etmeleri bir ihtiyaç haline gelmişti. Sadece doküman düzenlemekle kalmayıp bu dokümanların daha sonra hesaplaşmalarının da yapılması gerekmekteydi. IATA bu soruna çözüm getirerek birden fazla havayolu ile bağlantılı ya da aktarmalı hizmetin yolculara verilmesine katkıda bulundu. Bir örnek verirsek Vancouver’dan Pekin’e uçakla gitmek isteyen bir yolcu, bu iki şehir arasında direkt hizmet veren bir havayolu bulamayınca birden fazla havayolunun uçuşlarının tek bilet üzerinde ayrı ayrı gözükmesiyle uçuş ve bagaj işlemleri ile ilgili artık hizmet alabilmektedir. Uçuşlar tamamlandıktan sonra biletinde kaç tane havayolu şirketinin uçuş bilgisi görülüyorsa bu havayolları kendi aralarında hesaplaşma yaparak yolcudan aldıkları bilet bedelini sorunsuz paylaşabilmektedirler. Uçuş hizmetinin sorunsuz verilmesi ve sonrasındaki hesaplaşma işlemlerinde IATA’nın katkısı göz ardı edilmemelidir.

Bilet fiyatlarına gelen standart ücret uygulaması…

IATA, farkı ülkelerden alınan aynı biletler için fiyat standardını sağlamıştır. Yolcular hangi ülkeden bilet alırsa alsın aynı bilet için aynı ücreti öderler. IATA sayesinde, İstanbul’dan Londra’ya bilet satın alan bir yolcu, biletini ister Londra’dan isterse İstanbul’dan alsın aynı bedeli öder. Artık önemli olan yolculuk yapılacak seyahat yönüdür. Bilet hesaplamasının en sağlıklı şekilde yapılabilmesi için bir hesaplama birimi bulunmuştur. Bunun üzerinden biletler ücretlendirilip daha sonra ülkelerin kullandığı lokal para birimine çevrilmektedir. Böylece hem yolcuların hem de havayollarının mağdur olmaları engellenmektedir.

Kargo taşımacılığındaki katkısı…

Yolcuların beraberlerinde götürmek istedikleri bagajlarının dışında havayollarından taşınmasını talep ettikleri bagajların da hızlı, ekonomik ve güvenli olarak taşınmasına katkısının yanında, “Tehlikeli Maddeler Kurallarını” oluşturarak havacılıkta kargo taşımacılığının kurallara bağlı verilmesini sağlamıştır.

IATA’nın Görevleri Nelerdir?

• Verimlilik, uygunluk ve güvenlik hususlarında uzmanlık sağlanması,

• Bilet fiyatlarının belirlenmesindeki denetlemeler,

• Acente komisyonları ve hizmet ücretlerinin denetlenmesi,

• Havayolu taşımacılığı standartlarının belirlenmesi,

• Yük taşıma prosedürlerinin belirlenmesi,

• Terminal tasarımı ve işletilmesi ile ilgili standartların belirlenmesi,

• Havalimanlarında kullanılan ekipmanların standardizasyonun yapılmasında görev alınması,

• Belirli zamanlarda üye ülkelerin sorunlarının görüşülmesi için kongre ve seminerlerin düzenlenmesinde görev alınması,

IATA’nın Sivil havacılığa katkısı saymakla ve örnek vermekle bitmez. Sivil Havacılıktaki otoriteler tarafından kuralların yolcu ve havayolları lehine konması gerekmektedir. Bunu sağlayan kuruluşlardan birisi de şüphesiz ki IATA’dır.

IATA Kodları Nasıl Belirlenir?

IATA üyesi havalimanlarına IATA tarafından 3 harfli bir kod verilir. Bu harfleri belirlemek için şehir ve havalimanı isimleri kullanılır. Bu kod sistemi ilk defa  1930’lu yıllarda 2 harf olarak çıkmıştır. Daha sonra ise artan havalimanları nedeniyle üçlü kod sistemine geçilmiştir. Bu nedenle bazı havaalanlarının son harfi X olarak verilmiştir.

Türkiye’deki Havalimanlarının IATA Kodları