Havacılıkta bakım ve üretimde risk yönetimi,  güvenliğin en üst düzeye çıkarılması konusunda sürecin en kritik işlemlerinden birini oluşturuyor. Bunun için de risk tanımı, risk göstergesi, risk şiddeti, risk olasılığı, risk seviyelerini tespit etmek büyük önem arz ediyor.

 

Bu yazımızda sizlere havacılıkta bakım ve üretimde risk yönetiminin nasıl gerçekleştirileceğinden bahsediyor olacağız.

 

Riskin tanımı

Öngörülebilir en kötü durumu referans alarak, bir tehlikenin sonuçlarının tahmin edilen olasılık ve ciddiyeti bakımından ifade edilerek değerlendirilmesi olarak tanımlanır.

Kişinin sakınmak istediği zararın elemanıdır.

Belirsizliği, şüpheyi, kayıp olasılığını ve zarar ihtimalini ifade eder.

Sistemin belli bir zayıflığından faydalanarak sisteme zarar verme ihtimalidir.

 

Risk göstergesi

ICAO’ya göre risk göstergesi,  ‘RPN: Olasılık x Şiddet’ şeklinde hesaplanırken; özellikle üretimde hata etkileri ve analizi (FMEA) yöntemleri kullanılarak hesaplanan risk göstergeleri, ‘RPN: Olasılık x Şiddet x Keşfedilebilirlik’ değerlerinden oluşur.

FMEA’nın dört tipi olduğu kabul edilmektedir.

 

Sistem FMEA

Tasarım FMEA

Proses FMEA

Servis FMEA

 

Risk şiddeti nedir?

Potansiyel hata türü önlenmediğinde veya düzeltilmediğinde hatanın son ürün halindeki etkisi, sonucunun puanıdır.

Müşterinin neyi fark edebileceği veya müşterinin başına ne gelebileceği tanımlanır ve puanlandırılır.

 

Risk olasılığı nedir?

Potansiyel hata türünün belirlenen sebepten dolayı ortaya çıkma ihtimalidir.

Bu parametre puanlandırılırken hatanın değil, hatanın bu sebepten dolayı ortaya çıkma ihtimali puanlandırılmalıdır.

 

Risk keşfedilebilirliği nedir?

Hata türünü müşteriye ulaşmadan önce önleyen veya belirleyen mekanizmaların bu hatayı önleme puanıdır.

Mevcut durum için hem önleme hem de saptama faaliyeti tanımlı ise puanlandırma yapılırken her ikisi de göz önünde bulundurulmalıdır.

 

Risk yönetimi neden gereklidir?

Risk yönetimi ile iki önemli yarar elde edilir:

• Problemin oluşmadan önlenmesi ile performans, maliyet ve iş programında belirlenen hedeflere ulaşmak
• Büyük risklerin temel nedenlerinin belirlenerek önleme çalışmaları ile atılım niteliğinde kazançlara ulaşmak
• Rekabetçi ortamda ayakta kalabilmek ve lider olabilmek yüksek risk almayı zorunlu kılar. Risklerden kaçılmamalı, riskler yönetilmelidir.
• Kalite yönetim sürecinde riskler, KYS’nin işletimini engelleyecek riskler, örnek ilgili taraf riskleri, değişiklik yönetimi riskleri ile operasyonel süreç riskleri olarak yönetilmelidir.

 

Risk örnekleri

• Finansal
• Stratejik
• Uygunluk, etkinlik
• Operasyonel, planlama
• İnsan faktörü
• Politik (import export controls)
• Çevre sağlık, güvenlik
• Etik, kanuni
• Risk seviyeleri (Referans: AS9100, AS9110, AS9120 PEAR, process effectiveness assessment, süreç etkinlik değerlendirme)

Süreç mevcut değil: Süreç performans göstergesi yok ve düzeltici işlem mevcut değil.

Süreç tanımlı, etkin değil: Süreç performans göstergeleri ile ilgili düzeltici işlem mevcut değil.

Süreç tanımlı, etkin: Reaktif düzeltici işlem mevcut, önleyici işlem mevcut değil.

Sistematik yaklaşım mevcut: Düzeltici ve önleyici aksiyonların etkinliği değerlendirilmiş, öğrenilmiş dersler dokümante edilmiş.

 

Sistem optimize edilmiş: Risk tahmin, öngörü, belirti göstergeleri mevcut, etkinlik ve verimlilik göstergeleri, risk yönetimi sürecinin iyileştirilmesi için kullanılmaktadır.

Emniyetli günler dileği ile…

 

Referanslar:

SAE AS9100, 9110, 9120, 9134, 9101

ISO 31000

 AS9100, AS9110 IAQG lecture notes

FORD FMEA Handbook