Bu yazımızda sizlere AS9110 organizasyonunun yapısı hakkında ve ilişkili olarak bir uçağın uçuşa elverişlilik süreç akışı, AS9100, AS9110, AS9120 ilişkisi konusunda bilgiler veriyor olacağız.

Bir 9110 organizasyonu, askeri ve ticari uçak sahiplerine, operatörlerine veya temsilcilerine sürekli uçuşa elverişliliği sağlamak için hizmet verir. Yetkili otorite tarafından ilk uçuşa elverişlilik sertifikasının yayınlanmasının ardından uçak sahibi, işleticisi uçağın uçuşa elverişli şartlarda kaldığından emin olmalıdır.

Bunun için uçak sahibi, işleticisi uçağın;

• Tip dizaynına uygun işlemlerin gerçekleştirildiğinden,
• Tip sertifika sahibi tarafından yayımlanan sürekli uçuşa elverişlilik talimatlarına uygun bakımın yapıldığından,
• Yetkili otorite tarafından yayımlanan talimatlara uygun bakım yapıldığından,
• Uygun şekilde yetkilendirilmiş bakım organizasyonu tarafından bakım yapıldığından,
• Emniyetli operasyon şartlarında olduğundan emin olmalıdır.

Emniyetli operasyon şartları, yetkili otorite tarafından operasyon sırasında yapılan kontroller veya uçağın sahibi veya işleticisi tarafından yapılan kontroller ile belirlenir. Bu, uçağın genel durumunun aşınma ve bozulmaları göz önüne alarak değerlendirilmesidir. Kontrollere, korozyon, kaçaklar, lastik aşınması ve camların çizilmesi gibi konular dahildir.

Herhangi bir sivil veya askeri uçağın işletilmesinden önce uçağın sahibinin, uçağı ilgili ülke otoritesine kaydettirmesi gerekmektedir.

Yetkili otoriteler başlangıç ve sürekli uçuşa elverişlilik (CA: Continuous Airworthiness) için gereklilikleri belirlerler. Yetkili otorite, tasarım ve üretim organizasyonları için, MRO’lar ve CA bakım organizasyonları, eğitim ve personel yetkilendirme organizasyonları için de kuralları belirler.

AS9110 standardı CA yönetim organizasyonları (CAMO) ve MRO’larda uygulanmaktadır. Yukarıdaki diagram, uçuşa elverişlilik süreç akışı hakkında bilgi vermektedir.

Uçak sahiplerinin her bir uçağı CA şartlarında tutması, bunun için task’lar oluşturarak uygulaması gerekmektedir. Söz konusu task’ların uygulanması amacıyla her bir uçak için bir bakım programı oluşturulması gerekmektedir.

Uçak sahipleri, bakım programı hazırlanması ve yetkili otoriteden onayının alınması için CAMO’lar ile sözleşme yapar.

Bir CAMO’nun organizasyon içinde, üst yönetim, yönetim personeli ve yetkili personel gibi özel sorumlulukları olan personel ataması gerekmektedir. Her bir pozisyonda, task’lara uygun olarak, minimum yetkili personel sayısı belirlenir.

Uçak bakım programları, uygulanacak bakımın tüm detaylarını kapsamalıdır. Performans ve deneyimle hizalanması için bu programların periyodik olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir. CAMO tarafından geliştirilen bakım programlarında dikkate alınması gereken hususlar vardır.

CAMO Bakım Programlarının Temel Hususları

• CA için kurallar tip sertifika sahibi ve orijinal ekipman üreticisi tarafından yayınlanır.
• Uygulaması zorunlu kurallar, yetkili otorite tarafından yayınlanır.
• CAMO tarafından teklif edilen kurallar otorite tarafından kabul edilmeli ve onaylanmalıdır.

Otorite uygun gördüğü takdirde uygun kapasite ve deneyime sahip MRO’lar da CAMO görevini yerine getirebilirler.  Bir MRO da gerçekleştirilen bakımlarda çok geniş kabiliyet ve bilgi gerekli olduğunda OEM’ler de bakım sürecine dahil olabilirler. Bu durumda bakım fonksiyonu AS9100 kapsamında gerçekleştirilir veya ayrı bir AS9110 sertifikasyonu gerekebilir.

MRO fonksiyonlarını yerine getiren OEM’ler yetkili makamların kurallarına uymak zorundadır. Kural koyucular, tip sertifikalı uçağa takılan her bir parçanın parça ve/veya seri no’ya sahip olmasını, yetkili makamın onayı ve kabulünün olmasını zorunlu kılar.

• Yeni veya bakım görmüş parçaların EASA Form one veya FAA8130-3 veya eşdeğer dokümante edilmiş bilgi ile servise verilmesi gerekmektedir.
• Standart parçalar üreticisi tarafından takip olacak şekilde veriye sahip olmalıdır.
• MRO tarafından üretilmiş herhangi bir parça, yetkili otorite tarafından onaylanmış prosedüre uygun olarak işlem görmüş olmalıdır.

Tedarikçi seçimi bu aşamada önem kazanmaktadır. Tedarikçilerin ASA100 veya AS9120 sertifiye tedarikçi veya uygun belgeyi üretme yetkinliği olan tedarikçiler arasından seçilmesi gerekmektedir.

Tedarik zinciri ile uçuşa elverişlilik süreç akışı arasındaki ilişki aşağıdaki diagramda verilmektedir.

Emniyetli günler dileği ile…

Referanslar:

AS9100, AS9110, AS9120 IAQG Aerospace auditor lecture notes.