Bir uçak bakım teknisyeninin onaylayıcı personel (Certifying Staff) veya destek personeli (Support Staff) olarak yetkilenebilmesi için üzerinde işlem yapacağı hava aracını lisansına işletmesi (endorsement) gerekir.
Hava aracının lisansına işletilmesi için gerekli kriterler hava aracı grubuna göre değişiklik göstermektedir. Bundan dolayı öncelikle hava aracı gruplarını bir tanıyalım:
Grup 1: Kompleks motorlu uçaklar, çok motorlu helikopterler, maksimum onaylı uçuş irtifa seviyesi FL290 değerini aşan uçaklar, elektromekanik uçuş kumanda sistemlerine sahip hava araçları veya Genel Müdürlük tarafından farklı bir hava aracı tipi olduğu kabul edilen hava araçları,
Havayolu sektöründe hizmet veren uçakların hepsi Grup 1 hava araçları kapsamındadır.
Grup 2: Aşağıdaki alt gruplara ait ve Grup 1’den farklı olan hava araçları,
- Alt grup 2a: tek turbo-prop motorlu uçaklar,
2) Alt grup 2b: tek türbin motorlu helikopterler,
3) Alt grup 2c: tek piston motorlu helikopterler,
Grup 3: Grup 1’den farklı olan piston motorlu uçaklar,
Örnek: Cessna 172
Lisansınıza işletmek istediğiniz hava aracı tipinin hangi gruba ait olduğu ile ilgili çok detaylı bir çalışma yapmanıza gerek yok. Çünkü ”AMC to Part-66: Appendix I: Aircraft Type Ratings For Part-66 Aircraft Maintenance Licence” bölümünde bütün hava araçları listelenmiş, bu hava araçlarını tip isimleri ve hangi grupta yer aldıkları belirtilmiştir.
Gruplara Göre Hava Aracı Tipinin Lisansa İşlenmesi İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
Hava aracı gruplarına göre hava aracı tipinin veya grubunun lisansa işlenmesi için gerekli şartları aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz. Tablonun tam haline SHT-66’dan ulaşabilirsiniz.
Tip Kursu Lisansa Hangi Adla İşlenir?
”AMC to Part-66: Appendix I: Aircraft Type Ratings For Part-66 Aircraft Maintenance Licence” bölümündeki listeyi incelediğimizde; hava araçlarının lisansta zikredilecek isimlerinin net bir şekilde tarif edildiğini görüyoruz.
Örneğin:
B737-600
B737-700
B737-800
B737-900
B737-900ER
uçaklarına ait hava aracı ismi Boeing 737-600/700/800/900 (CFM56) olarak belirtilmiştir. Dolayısıyla siz tip kursu aldığınızda sadece B737-800 tip kursu almış olsanız ve sertifikanızda B737-800 yazıyor olsa bile lisansınıza bu tip işlenirken Boeing 737-600/700/800/900 (CFM56) olarak işlenecektir. Daha önce lisansınıza bu tip B737-800 olarak işlenmişse talebiniz durumunda hiçbir ek işleme gerek kalmadan SHGM lisansınızdaki tipin adını Boeing 737-600/700/800/900 (CFM56) olarak değiştirecektir. Ancak bu durum sizin 600, 700 ve 900’lerde de yetkilenebileceğiniz anlamına gelmez. Bir başka deyişle C/S veya S/S belgeniz lisansınızda yazan uçak tipine göre değil sertifikanızdaki uçak tipine göre hazırlanacaktır.
Bununla beraber SHT-66 AMC 66.A.20(b)3’te şöyle bir hüküm vardır “Lisansa işlenmiş tiplerin çeşitli sebepler nedeniyle bütün uçak sistemlerini kapsamayan eğitimlere dayanması durumunda kişinin tahditli konularda da yetkilendirilmesi için ihtiyaç analizi yapılarak fark eğitimi veya eğitimleri alması gerekir.” Buradan şöyle bir sonuç çıkmaktadır; diyelim ki tip kursunda size ilave yakıt tankı (auxiliary tank) anlatılmadı. Bu durumda eğitimini almadığınız bu sistemde C/S veya S/S olarak işlem yapamazsınız, bunun için ayrıca eğitim almanız gerekir. Bu durum APU tipi, uçağın classic veya enhanced olması, yolcu veya kargo olması, model serileri arasındaki farklar (A330-200 ile A330-300 arasındaki farklar gibi) vs. için de geçerlidir. Bu eğitimin 147 kuruluşundan alınması gerekmez. Neticede kursunu almadığınız bir sistemde çalışmama ve eğitim talep etme hususu sizin sorumluluğunuzdadır. Aynı şekilde eğitimini almadığınız bir konuda hata ile yetkilendirilmiş olsanız bile bu konuda ilgili birimleri uyarmak ve hatanın düzeltilmesini talep de etmek yine sizin sorumluluğunuzdadır.
Kategori B3 için, yetki lisansa aşağıdaki gibi işlenebilir:
"Azami Kalkış Ağırlığı (MTOM) 2,000 kg ve altında olan, kabini basınçlandırılmayan piston motorlu uçak”
Kategori A lisansına hava aracı tipi işlenmez. Kategori A lisansı sahibi SHY 145 Onaylı Hava Aracı Bakım Kuruluşları Yönetmeliği’ne göre yetkilendirilir. Bu yönetmelikte tarif edildiği şekilde task eğitimleri alan Kategori A lisansı sahibi bu işlemlerle sınırlı kalmak kaydıyla yetkilendirilir. Bu işlemlere ait yetkilendirme evrakı da lisansa işlenmez, lisansın eki olarak değerlendirilebilir.
C kategori bir onaylayıcı personelin ilk tipi mutlaka B1 veya B2 olmalıdır. Müteakip tipler ise General Familiarization eğitimi ile lisansına işlenebilir.
Lisansa tip işlenmesi ile ilgili ayrıntılı bilgi için SHT-66 Ek-1 Tablo-5 incelenebilir.