EXTERIOR LIGHTS
Gökyüzünde uçan dev kuşları sizce geceleri nasıl görüyoruz? Peki ya gündüzleri gökyüzünde birbirlerini nasıl fark ediyorlar? Gemi kaptanlarının, çarpışmaları önlemek için kullandıkları ışıklandırma sisteminin iyi bir fikir olduğu düşünüldü ve havacılığa da entegre edildi.
Eğer uçaklarda aydınlatma sistemleri olmasaydı kalkış, iniş ve taxi esnasında diğer uçaklar tarafından görülemezler, pilot/uçuş ekibi görüş sağlayamaz ve bunun sonucunda ciddi kazalar meydana gelebilirdi.
Uçaklardaki aydınlatma sistemi üç kısımdan oluşur. Bunlar;
Exterior Lights (Harici Aydınlatmalar)
Interior Lights (Dahili Aydınlatmalar)
Emergency Lights (Acil Durum Aydınlatmaları)
Sizlere bu yazımda uçaktaki harici aydınlatmalardan (Exterior Lights) bahsedeceğim.
Exterior Lights (Harici Işıklar)
Uçağın dış yüzeylerinde bulunan bu ışıklar, iniş kalkış ve uçuş sırasında diğer uçaklar tarafından görülebilmesini sağlar. Uçağın ve pilotun görüşünü sağlamak için de kullanılır.
Harici ışıklar bu bölümlerden oluşmaktadır:
Kanat Işıkları (Wing İllumination)
Seyrüsefer Işıkları (Navigation Lights)
Pist Görüş Işıkları (Runway Turnoff)
İniş Işıkları (Landing Lights)
Taxi Işıkları (Taxi Lights)
Çarpışma Önleyici Işıklar (Anti Collision)
Logo Işıkları
Kanat Işiklari
Bu lambalar kanat ile gövdenin birleştiği yerdedir. Kanadın hücum kenarını aydınlatarak pilotun buz oluşumunu gözlemlemesini sağlar. Lambalar, gövdenin sağında ve solunda bulunurlar ve halojen yapıdadırlar. Kontrolleri P5 baş üstü panelinde bulunan wing switch ile yapılır. Beslemeleri 28V AC ground service bustan yapılmaktadır.
Navigasyon - Seyrüsefer (Pozisyon) Işıkları (Navigation Light
Seyrüsefer aydınlatmaları, uçağın yön ve istikametini belirler. İki önde, bir adet de arkada olmak üzere toplam üç lambadan oluşur. Öndeki lambalar birbirlerinden en uzak konum olan kanat uçlarına yerleştirilmiştir. Sağ kanattaki lamba yeşil renkte yanarken sol kanatta bulunan lamba kırmızı renkte yanmaktadır. Lambalar 110º’lik bir alanı aydınlatırlar. Arkada bulunan lamba beyaz renklidir ve iki tarafı da 70º’lik alanla aydınlatır. Kumandası baş üstü panelinde bulunan (P5) üç konumlu (ON-OFF-ON BAT) switch ile yapılır. Çalışma gerilimini (28V AC) ana yük merkezindeki (P18 panel) 2 numaralı transfer bustan almaktadır. AC sisteminde sorun olması durumunda kumanda switch ON BAT konumuna alınır.
İniş (Landing) ışıkları
Pilotların iniş ve kalkış esnasında pisti rahat bir şekilde görebilmeleri için konumlandırılmış lambalardır. Otomobillerde bulunan farlara benzerler ama çok daha yoğundur. Işığı yoğunlaştırmak için parabolik reflektör kullanılır. Sabit ve toplanabilir olmak üzere iki tiptir. Sabit iniş ışıkları kanadın kök kısımlarında, toplanabilir iniş ışıkları gövde altında ram havası giriş panelleri yakınında bulunur.
Pist Görüş Işıkları
Bu ışıklar kanat kökünün hücum kenarına yerleştirilmiştir. Taxi ve pistten çıkışlarda ön ve yan aydınlatmayı sağlar. Kontrollerini P5 panelindeki switch üzerinden yapılabilir. Çok iyi aydınlatması bulunan havalimanlarında kullanımı gereksizdir, ancak uçuş esnasında daha fazla aydınlatma gerekirse kullanılabilir.
TAXI IŞIKLARI
Taxi ışıkları, pilotların iniş esnasında pisti net bir şekilde görmelerine yardımcı olur. Çoğu uçak modellerinde bu ışık ön iniş takımı dikmesine yerleştirilmiştir.
Çarpışma Önleme Işıkları (Anti-Collision Lights)
Uçağın diğer uçak mürettebatı tarafından görülebilmesi için dizayn edilmiştir. Gövdenin üst ve alt kısmında yer alır. Uçak tipine/büyüklüğüne göre yerleri değişmektedir. Çakar (strobe) tiptedir ve kırmızı lenslere sahiptir. Çakma işlemi sırasında düşük basınçta xenon gazı ile dolu cam veya quartz kullanılır. Tüpü ateşleyen akım kapasitör içinde şarj edici devre aracılığı ile depolanır. Kumandası yine P5 paneldeki on-off konumlu anti collision switchinden yapılır.
Logo Işıkları
Logo ışığı dikey stabilizede yer almaktadır. Havayolu şirketinin logosunu ve amblemini aydınlatmaktadır.
KAYNAKÇA
Sir Ramazan Temel, Modül 11
(https://secureservercdn.net/160.153.137.218/pg0.bec.myftpupload.com/wp-content/uploads/2021/10/modul-11-A-Kitap-tumu.pdf)