eVTOL
eVTOL (Elektrikli Dikey Kalkış ve İniş), dikey olarak havada durmak, kalkış ve iniş yapmak için elektrik gücü kullanan bir uçak türüdür. Bu teknoloji, elektrikli tahrikteki (motorlar, piller, elektronik kontrolörler) büyük ilerlemeler ve kentsel hava hareketliliği için yeni araçlara (hava taksisi) artan ihtiyaç sayesinde ortaya çıkmıştır. Örnekler Boeing ve Airbus gibi şirketler ve NASA tarafından geliştirilmektedir.
American Airlines, eVTOL uçaklarını geliştiren İngiltere merkezli önde gelen bir işletme olan Vertical Aerospace’e 25 milyon ABD Doları yatırım yapacağını duyurdu. ABD’li taşıyıcı, karbon emisyonlarının azaltılmasına izin veren yeni teknolojilerin geliştirilmesine yardımcı olmayı hedeflemektedir.
Benzer şekilde, Virgin Atlantic bugün 50 ila 150 eVTOL uçağı satın aldığını duyurdu; şirket ayrıca Vertical Aerospace ile Ortak Girişim olasılığını da konuşmaktadır. Vertical CEO’su ve kurucusu Stephen Fitzpatrick, elektrifikasyonun 70 yıl önce jet motorunun yaptığı gibi 21. yüzyılda uçmayı değiştireceğini belirtmiştir.
Vertical Aerospace, VA-X4 eVTOL tamamen elektriklidir ve sıfır emisyon vaat eder. 100 milin üzerinde bir menzile sahip neredeyse sessiz bir uçak olarak tasarlanmıştır. Şirkete göre, dört yolcu ve bir pilot taşıyabilecektir. VA-X4’ün önde dört eğilebilir rotoru ve arkada yedek rotorları vardır. 200 mil (321 km/s) üzerinde hız yapabilir.
Virgin Atlantic, bu uçağın sürdürülebilir, fiyat açısından rekabetçi olacağını belirtmiştir. Örneğin, Cambridge›den Londra Heathrow’a 56 millik yolculuğu sadece bir buçuk saatten ,, 22 dakikaya indire bilecektir. Aynı şekilde Virgin, Londra Heathrow’a 100 mil mesafede, VA-X4’ün mükemmel bir şekilde hizmet vereceği 37 kasaba ve şehirden oluşan bir pazar potansiyeli bulunmaktadır. Havayolu, Londra dışındaki 7,7 milyon müşteriyi Heathrow’a transfer edebileceğini düşünmektedir.
Şekil2 de gerçekleştirilen araştırmada Istanbul trafik sıkışıklığını gidermek için eVTOL kullanımına en uygun şehirlerin başında gelmektedir. Vertical Aerospace, VA-X4’ün ilk test uçuşunu bu yıl içinde yapmayı planlıyor. Avolon ve American, uçak sertifikasının 2024 gibi erken bir tarihte gelebileceğini ve teslimatların 2024 yılında başlayacağını belirtmiştir.
Daha iyi piller ve hafif malzemeler sayesinde, tasarımı ve geliştirilmesi on yıl süren araçlar, yolcu taşımaya hazırdır. Bir danışmanlık şirketi olan LEK, 300’e kadar firmanın dikey olarak kalkan ve inen kısa menzilli pille çalışan araçlar üzerinde çalıştığını tahmin ettiğini belirtmiştir. Otomobil üreticileri, havacılık firmaları, teknoloji şirketleri ve diğerleri bu alana para yatırmaktadır. Bir yatırım bankası olan Morgan Stanley, pazarın 2040 yılına kadar 674 milyar dolar değerinde olabileceğini düşündüğünü bildirmiştir. Kural koyucular, sertifikasyon için çalışmaktadır. FAA yaklaşık 30 firma ile sürece dahil olmuştur.
Bosch’ta “kentsel hava hareketliliği” ekibinin başkanı Marcus Parentisin bu konuda fikri aşağıda verilmektedir:
Uçan taksilerin şehirlerde uçabilmesi için mümkün olduğunca sessiz olmaları gerekiyor. “Bu nedenle, “Blade Runner 2049” filmindeki gibi bir jet motoruyla değil, elektrikli bir motorla hareket edecekler” diye açıklıyor. Bu tür uçakların geliştirilmesi, yalnızca son on yılda örneğin pil ve sensör teknolojisi, güç elektroniği ve işlemcilerin işlem gücünün artırılması gibi teknolojik gelişmelerle mümkün olmuştur. Bu arada Boeing ve Airbus gibi büyük havacılık firmalarının yanı sıra çeşitli otomotiv firmaları da uçan taksiler üzerinde çalışıyor.
eVTOLair Ulaşım Sisteminin temel faydası, insanların ve malların talep üzerine, noktadan noktaya, güvenli seyahat kolaylığı, daha az seyahat süresi içinde, bir ağ aracılığıyla her yerde cep havaalanları ve vertiportlar a iniş yapabilmeleridir. Genel olarak, olumlu sosyal ve çevresel etkiler:
1. eVTOL, şehir merkezlerine erişmenizi sağlama potansiyeline sahiptir ve bir arabaya olan ihtiyacı azaltacaktır, daha az toplu taşıma trafiği, şehirlerde daha az gürültü ve daha az trafik sıkışıklığı olacaktır.
2. eVTOL, yollar, köprüler ve pistler gibi altyapı yatırımları gerektirmeyecektir.
Herhangi biri tarafından geliştirilen, ilgili makamlar sadece gereksinimleri sağlayacak ve erken aşamada yatırım yapacak,
3. eVTOL, neredeyse sıfır operasyonel çevresel etkiye sahip olacaktır,
4. eVTOL, özel kullanımdan kentsel hava taksilerine ve bölgesel bizlere kadar çeşitli görevleri gerçekleştirme potansiyeline sahiptir.
eVTOL’ler ayrıca tıbbi ulaşım, kolluk kuvvetleri,
arama ve kurtarma ve acil müdahale vb. için faydalı olması yanısıra havadan afet yardımı ve hava ambulansı operasyonları için daha dağıtılmış bir sistem sunacaktır.
6. eVTOL, kişiselleştirilmiş, temiz ve uygun fiyatlı hava yolculuğu sunma potansiyeline sahiptir.
Emniyetli günler dileği ile…
Referanslar:
1-The Economist
2- The Wall Street Journal
3-BNN Bloomberg (Canada)
4-BOSCH.com
5-Wikipedia
6- TECHNOLOGY ASSESSMENT OF eVTOL AIR TRANSPORTATION SYSTEM; THE POSITIVE IMPACTS (POTENTIAL BENEFITS), DOI URL: http://dx.doi.org/10.21474/IJAR01/12291