Soğuk Savaş ve Kore Savaşı’nın İzleri:
Çin Havacılık Müzesi
Müzede daha çok Kore Savaşı ve Soğuk Savaş döneminde kullanılmış ya da ele geçirilmiş hava taşıtları sergileniyor.
Burada Çin Hava Kuvvetleri ve Çin havacılık tarihi birlikte nefes alıyor. Hem müzenin etrafında hem de içerisinde bulunan tarihi hava taşıtlarıyla ziyaretçilerine zengin bir seçki sunan Çin Havacılık Müzesi, Çin’in başkenti Beijing’in 40 km kuzeyinde bulunuyor. Çin Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri’nin kuruluşunun 40. yıldönümünü kutlamak amacıyla ilk defa 11 Kasım 1989 tarihinde halkın ziyaretine açılan müzenin bir kısmı, Shahezhen Hava Üssü’nün yeraltı sığınaklarının da bulunduğu Datangshan Dağı’ndaki bir mağaranın içine kadar uzanıyor.
Hava üssü üzerinde bulunan müzenin yakınındaki pistler bir mil uzunluğunda ve tepeye kadar devam ediyor. Uzunca bir hızlanma pisti de müzeye bağlanıyor. Tepede U şeklinde büyük bir tünel var. Burası sayısız uçağa ev sahipliği yapabilecek kapasitede... Civarda birkaç apron ve bir de hangar bulunuyor. Sözün özü, burada birçok hava taşıtı için yer var, özellikle askeri olanlar çoğunlukta olsa da sivil uçaklar da bulunuyor.
Müzenin sadece iç kısmını gezmek için ücret alınıyor. 50 yuan ödedikten sonra müzeyi gezebiliyorsunuz ancak müzenin içinde bulunan Orbis uçan hastaneye ya da Mao’nun uçağına daha yakından bakmak isterseniz, ayrıca 5 yuan daha ödemeniz gerekiyor. Müzenin dışındaki uçakları izlemek için hiçbir ücret talep edilmiyor.
Sergilenenler kültürel miras niteliğinde
200’den fazla uçağın sergilendiği müzenin ismi, 1991 senesinin Nisan ayında “Hava Kuvvetleri Havacılık Müzesi” olarak tescil edildi ancak Çin’in dışında Çin Havacılık Müzesi olarak anılmaya devam ediyor. Sergilenen uçakların çoğunluğunu Kore Savaşı ve Soğuk Savaş döneminde kullanılmış olanlar oluşturuyor. Koleksiyonda aralarında 1903 model Wright Flyer uçağının reprodüksiyonunun da bulunduğu birçok nadide parça var. Uçakların yanı sıra yerden havaya roket sistemleri, top, radar, uçak bombası ve havacılık kameraları da bulunuyor. Bunların büyük bir kısmı ülkenin ve dünya havacılığının kültürel mirasını oluşturuyor.
İkinci Dünya Savaşı sonrası Çin Hava Kuvvetleri, genelde MIG-15, MIG-17, Tupolev TU-4 ve benzeri Rus yapımı uçaklar satın aldı. Ancak hemen ardından Çin, kendi havacılık sektörünü kurdu ve belirli bir lisans anlaşması altında Rus yapımı bu uçakları daha da geliştirerek üretmeye başladı.
Uçak sınıflandırması hayli basit: Saldırı uçakları ‘A’, bombardıman uçakları ‘B’, savaş uçakları ‘F’, nakliye uçakları ‘Y’ ve helikopterler ‘Z’ ile gösteriliyordu. Daha sonraları eğitim uçaklarına ‘T’ ve keşif uçaklarına da ‘R’ harfleri verilerek sınıflandırmaya eklendi. Çin yapımı ilk saldırı uçağının ismi ‘A-1’di ve BT-5, I1-28 bombardıman uçağının Çin yapımı eğitim uçağı modeliydi. Çin’de fabrikalara isim verilmiyor. Çok sayıda uçak üreticisi var ve sadece bulundukları şehrin ismiyle anılıyorlar. Shenyang’daki F-2, F-5, F-6, F-8, Xi’an’daki F-5, F-6, F-7, H-6, Chengdu’daki F-7, Harbin’deki Y-5, Y-12, H-5, Z-5 ve Nanchang’daki CJ-5, CJ-6, A-5 en çok bilinenleri...
Müzenin üç bölümü var
Müzeye geri dönecek olursak; üç bölümden oluşuyor. İlk bölüm tünel... İki girişi de F-7’lerle (Çin yapımı MIG-21) korunan tünelde park halinde iki sıra 50’den fazla hava taşıtı bulunuyor. Bunların arasında hem Çin yapımı uçaklar hem de ele geçirilmiş Japon uçakları bulunuyor. Ayrıca MIG-15 ve MIG-17, bunların Çin yapımı alternatifleri F-2 ve F-5; F-6 ve F-7ler ve bir de F-8 gibi İkinci Dünya Savaşı sonrası döneme ait uçaklar var. Biraz ileride dört adet A-5 ‘Fantan’ saldırı uçağı ve üç adet muhteşem B-5 (Çin yapımı IL-28) bulunuyor. Bunları standart bir B-5, bir BT-5 eğitim uçağı ve bir de BR-5R keşif uçağı izliyor. Tünelin sonunda yurtdışından gelen uçaklar bulunuyor; Pakistan Hava Kuvvetleri’ne ait bir Saber, Vietnam’da ele geçirilmiş
Amerikan Hava Kuvvetleri’ne ait bir UH-1H ve müzenin en son sahip olduğu İtalyan Hava Kuvvetleri’ne ait bir F-104S. Bu 4-1/MM6795 kodlu uçak, 2001’de Hercules model bir uçak yardımıyla getirildi ve İtalyan Büyükelçisi tarafından müzeye bağışlandı. Son olarak, bir Apache helikopteri var ama biraz daha yakından bakıldığında bunun tam boy bir model olduğunu anlayabilirsiniz. Bu model, bir albay tarafından tamamen bir boş vakit uğraşı olarak yapılmış.
İkinci bölüme gelince; burası dışarıdaki taksi yolu üzerinde 19 adet savaş uçağının bulunduğu bir uçuş hattı. Uçaklardan bir tanesi Kuzey Kore’den gelen bir MIG-15, diğerleri ise Çin Hava Kuvvetleri’ne ait olan dört adet FT-2 (MIG-15’in eğitim uçağı versiyonu), bir adet FT-6 (Çok nasir bulunan MIG-19’un eğitim uçağı versiyonu) ve 13 adet F-5 (Çin yapımı MIG-17).
Üçüncü bölümde ise apronlar, yeşil alan ve hatta küçük bir göl bile var. Burada büyük uçaklar ve helikopterlerin yanı sıra birçok savaş uçağı bulunuyor. Eğer birkaçından bahsedecek olursak bunlar;
Çin bayrağı renklerinde iki büyük TU-4 (B-29 bombardıman uçağının Rus yapımı versiyonu), Çin Hava Kuvvetleri’nin hala kullandığı TU-16 bombardıman uçağı, kayıtsız iki adet C-46 Commando, dört adet Çin Hava Kuvvetleri’ne ait Rus yapımı C-47 Dakota, birer adet Il-10, Il-12 ve Il-14 ve AN-12, AN-24 ve bir adet de TU-124 olarak sayılabilir. Bu uçakların yanı sıra aralarında beş adet Z-5 (MI-4) ve iki adet Z-6’nın (MI-8) bulunduğu helikopterler de müzenin bahçesinde ziyaret edilebiliyor.
Feng Ru’nun öyküsü
Sıra geldi bu müzenin belki de en anlamlı uçağına... “Feng Ru No. 2” uçağı, müze tarafından çok büyük emek harcanarak ve özen gösterilerek yapıldı. Feng Ru, Çin’in ilk uçak tasarımcısı, yapımcısı ve Uluslararası Havacılık Derneği (International Aviation Association) tarafından verilen Aeroplanist Sertifikasını almaya hak kazanan ilk Çinli.
Amerikalı Wright Kardeşler’in tasarladığı ve ürettiği uçak, 17 Aralık 1903 tarihinde dünyada ilk kez deneysel bir uçuş gerçekleştirmeyi başardı. Takip eden altı sene içerisinde Feng Ru da kendi yaptığı uçağı uçurmayı başardı. Bu uçağın çıktığı yükseklik ve gittiği uzaklık Wright kardeşlerin yaptığı uçağınkinden çok daha fazlaydı.
Feng Ru bir uçak daha yaptı ve iki uçağı da anavatanı Çin’e götürdü. Tüm zamanını buna adamıştı. Dönüşünden hemen sonra, 1912’nin Ağustos ayında, Guangzhou’da bir gösteri sırasında uçağının düşmesi üzerine hayatını kaybetti. Ulusal bir kahraman ilan edilen Feng Ru’nun anısına yaptırılan büste Çin’in kurucusu ve ilk başkanı Sun Yat-sen’in emriyle “Çin Havacılığının Öncüsü” yazıldı. Feng Ru, Çin’in gurur kaynağı olarak müze ziyaretçilerini karşılamaya devam ediyor.