Merhaba kıymetli arkadaşlar, Ekim ayı için ticari uçaklardan biri ve en yaygın kullanılan geniş gövdeli A330 uçağında hydraulic servicing nasıl yapılır, pratik olarak sizlere bu konu hakkında bilgilendirme yapacağım ve hydraulic servicing işlemini AMM’i referans alarak kısa ve öz olarak aktaracağım.
Bütün Airbus serisi uçaklarda bağımsız çalışan 3 adet hidrolik sistemi bulunur. Birçok Airbus serisi uçakların hidrolik sistemleri birbirlerine çok benzerler. A330 CEO/NEO hidrolik sistemi, üç ayrı renkte isimlendirilir. Green (yeşil), blue (mavi) ve yellow (sarı) adlı her bir hidrolik sisteminin motorları üzerinde engine drive pump (motor hidrolik pompası) ve electric pump (elektrik pompası) bulunur. Ayrıca, acil durumlarda, Constant Speed Motor/Generator (hidrolik basıncı ile çalışan jeneratör) ile hidrolik basıncı üretilmesi için Ram Air Turbine (hava akışı hidrolik pompası) da bulunur.
A330 CEO (Classic Engine Option)/ NEO (New Engine Option) uçaklarında ana hidrolik sistemi green (yeşil) sistemdir. Bundan dolayı her iki motorda da EDP (Engine Drive Pump) ve RAT, bu sistemi basınçlandırmak için kullanılır. Her bir uçak imalatçısında olduğu gibi Airbus üreticisi de hidrolik sistem parçalarının bir çoğunu ana iniş takım yuvasının arka ve ön duvarlarına koymuştur. Hidrolik sistemlerin deposu (reservoir) da olmak üzere, elektrik pompaları, CSM/G, hidrolik basınç hattında kullanılan filtreler (pressure filter), dönüş hattında kullanılan filtreler (return filter), yüksek basınç dağıtım yerleri (high pressure manifold), alçak basınç toplama (low pressure manifold) yerleri vb. her bir hidrolik sisteminin ikmal işlemi (filling) yeşil hidrolik sistem panelinden yapılır. Bunun için hidrolik ikmal valfi (filling selector valve) kullanılır. Ayrıca her bir hidrolik servicing panelde, dahili hidrolik kaçakları bulmak için test bağlantıları bulunur. Yeşil hidrolik servicing panelde ayrıca ikmal için kullanılan el pompası (hand pump) bulunur. Hand pump kolu ise yeşil hidrolik ikmal panelinde bulunur. Hidrolik depo (reservoir) seviyesini üç ayrı yerden görebiliriz. Birincisi, hidrolik depolarının üzerindeki cam pencere (sight glass) uçakta elektrik olmadığında bakarız, uçakta normal elektrik varsa ECAM HYD sayfasından ve yeşil hidrolik sistem ikmal panelindeki analog indicator’den de görebiliriz. Analog indicator, aynı zamanda her bir hidrolik sistem deposunda bulunan hava basıncının kontrolü için de kullanılır.
Şimdi, A330 serisi uçaklara nasıl hydraulic servicing yapılır onu konuşalım:
A.1) Aşağıda yazılanları tek tek kontrol etmeliyiz.
• Speed brakes and spoilers retracted, (kapalı)
• Thrust reversers stowed, (kapalı)
• L/G extended with doors closed, (kapalı)
• Reservoirs air pressurized. (basınçlı hava olmalı)
• Cargo doors closed (kapalı)
A.2) El pompasını yavaş ve düzgün şekilde kullanmalıyız. El pompasının kolunun stop yerlerine geldiğinde (aşağı ve yukarı hareket yaptığımızda) aşırı güç kesinlikle uygulamamalıyız!
A.3) Hidrolik sistemi basınçsız olmalı, fakat hidrolik depolarının hava basıncını (air pressure) kaçırmamalıyız.
A.4) Kokpite hidrolik ikmalinin yapılacağına dair uyarı/ikaz notları; hidrolik panel, slat/flap lever, speed brake lever ve nose landing gear streering volan koymalıyız.
A.4) Hidrolik sıvısı tenimize ve/veya gözümüze bulaşırsa, sağlığımız açısından tehlikelidir. Hemen su ile temizleyip sağlık ekibinden destek almalıyız!
A.5) Hydraulic servicing için NSA 307110 Type 4 Hydraulic Fluid (Phosphate Ester Base) (Ref. 20-31-00) veya
Skydrol 500 B4 veya Skydrol LD B4 veya Hyjet Ivaplus kullanabiliriz
A.6) Hidrolik sistem ve fren sisteminde kullanılan accumulator (basınç dalgalanmasını engelemek ve emergency fren ile park freni) ikmalinin doğru olduğunu kontrol etmeliyiz.
Yukarıda yazılan adımları tek tek kontrol edip ve uyguladıktan sonra aşağıda yazılı ikmal işlemine geçebiliriz.
B.1) Sol iniş takımı yuvasının arkasında (belly fairing) bulunan kaportanın olduğu yere gidip yeşil hidrolik servicing panelinin kapağını açıyoruz.
B.2) Hydraulic servicing yapmak için, panelde bulunan hand pump veya dışarıdan kullanacağımız hand pump kararını verip ve/veya tool’a göre farklı iki adet filling (doldurma) metodu kullanabiliriz. Portu (bağlantı) ikmal bağlantı kapağını (blanking cap) açıp, hidrolik ikmal reservoir filling hose’a bağlıyoruz.
B.3) 7 barı (100 PSI) geçmeyecek şekilde, ikmal işlemine el pompasını kullanmaya başlıyoruz.
(Önemli not: İkmal için kullanacağımız hidrolik sıvısının bulunduğu kap, kapalı olmalı. Daha önceden ikmal için açılmamış olmalı)
B.4) Manual olarak hangi sistem deposuna ikmal yapacaksak, valfi (manual selector reservoir valve) ilgili sisteme (mavi, yeşil, sarı) çeviriyoruz. Yeşil hidrolik sistem ikmal panelinde bulunan hidrolik deposu miktar göstergesine (reservoir hydraulic quantity indicator) bakarak ikmal işlemine devam ediyoruz. Ne zaman ilgili indicator pointer, orta, yeşil alanı (center/band/ibre) gösterdiğinde, ikmali bitirmek için el pompasını (hand pump) kullanmayı bırakıyoruz.
B.5) Valfi (manual selector reservoir valve) nötr pozisyona getirip, ilgili indicatorde de “INOP” gösterdiğine emin oluyoruz.
B.6) Kokpite gidip, ECAM HYD sayfasını ECAM control panelden çağırıp, HYD sayfasında hidrolik sıvısının seviyesinin yeşil alanda (fluid level index green) olduğunu kontrol ediyoruz
B.7) Yeşil hidrolik ikmal panelindeki bağlantıyı ayırıp, blanking cap’de taktıktan sonra panel kapağını kapatıyoruz. (Not: Bonding bağlantı yerleri ve kablosunu da kontrol edelim)
B.8) Eğer hydraulic reservoir quantity indicator’in pointer’ı sağ tarafı gösterirse (remove yazan kısım), hidrolik deposundan havayı (air pressure), pointer’ın yeşil (center) kısmına gelene kadar kaçırıyoruz.
Yukarıda yazan işlem adımlarını uygulayıp ikmal işlemini tamamlamış oluyoruz. Beni takip ettiğiniz ve yazılarımı okuduğunuz için hepinize sevgi ve selamlarımı gönderiyorum. Ayrıca; eğitim ile ilgili videolarımı www.youtube.com/c/ selimkona adresinden izleyebilirsiniz.